Nasza pasja jaką jest kolarstwo szosowe to niewątpliwie jedna z najtrudniejszych dyscyplin sportowych. Do odmian kolarstwa można zaliczyć: kolarstwo szosowe, kolarstwo torowe, kolarstwo przełajowe, kolarstwo górskie. Skupimy się jednak tylko na kolarstwie szosowym.
Kolarstwo szosowe jest najstarszą i najbardziej tradycyjną odmianą kolarstwa polegającą na ściganiu się na rowerach szosowych spełniających normy UCI (Międzynarodowej Unii Kolarskiej) po zwykłych drogach publicznych. Sport ten jest wciąż najbardziej popularnym na świecie rodzajem kolarstwa. Amatorsko uprawia go około milion ludzi, a w rankingach UCI figuruje prawie 2.000 kolarzy uprawiających ten sport zawodowo.
Na całym świecie rozgrywane są setki zawodów szosowych. Zawody te rozgrywane są na wiele sposobów:
Wyścigi wieloetapowe
Najbardziej tradycyjnym rodzajem zawodów są wyścigi wieloetapowe, w których pokonuje się kilka-kilkanaście jednodniowych tras o długości od 120 do 250 km. Zawody takie trwają najczęściej od tygodnia do trzech tygodni. Większość etapów zaczyna się od jednoczesnego startu wszystkich zawodników, a kolarze pokonują wspólnie większą część trasy jadąc zwartą grupą, zwaną peletonem. Wygrywa ten zawodnik który pierwszy dojedzie do mety. Część etapów (zwykle dwa) jest jednak pokonywana ze startu dzielonego tzw. czasówka (kolarze wyruszają na trasę jeden po drugim w kilkuminutowych odstępach), w którym o wygranej decyduje indywidualny czas przejazdu a nie kolejność dojeżdżania do mety. Czasy poszczególnych etapów są łączone. Zwycięzcą zostaje kolarz, który uzyskał najlepszy łączny czas na trasie całego wyścigu. W wyścigach wieloetapowych oprócz klasyfikacji generalnej prowadzone są także inne klasyfikacje m.in.: górska , punktowa (sprinterska), drużynowa oraz młodzieżowa do 25 lat.
Kolarze jadący w takich zawodach tworzą zespoły (TEAMY), w ramach których zawodnicy wspierają się nawzajem i starają się wypracować jak najlepszą pozycję w peletonie swojemu liderowi, lub formują własny minipeleton dopomagając liderowi w tzw. ucieczce, czyli oderwaniu się od peletonu. Konieczność jazdy w peletonie wynika z faktu, że na szosie większość wysiłku zawodnika idzie na pokonywanie oporów powietrza, a nie grawitacji i oporów toczenia. Ukrycie się więc za plecami innych zawodników znacząco oszczędza siły. Jadąc za kimś oszczędzamy 20-25 % energii. Zawodowi kolarze na płaskich etapach osiągają bardzo wysokie jak na rower średnie prędkości rzędu 40-45 km/h.
Największe wyścigi wieloetapowe to:
- Tour de France (Wyścig Dookoła Francji) – najdłuższy, najstarszy i najbardziej prestiżowy wyścig wieloetapowy na świecie, przeprowadzany corocznie od 1903 roku (najczęściej w ciągu 3 lipcowych tygodni) w ramach którego zawodnicy przejeżdżają ponad 3000 km, robiąc pętlę po całej Francji, a nierzadko również krajów ościennych. (stąd „Wielka Pętla”). W przeszłości całkowita długość trasy przekraczała ponad 4000 km, a między 1911 i 1931 - nawet 5 000 km. Jego ogromny prestiż wiąże się przede wszystkim z długą historią (najstarszy wśród wszystkich obecnie rozgrywanych wyścigów kolarskich na świecie, z którego swój początek brały pozostałe toury), wielką tradycją (zawsze startowali w nim wszyscy najlepsi kolarze danego okresu), skalą trudności (niezwykle trudne technicznie etapy w Alpach i Pirenejach), a przede wszystkim niesłychaną siłą medialną. Dlatego występ w nim stanowi marzenie każdego zawodnika uprawiającego tę dyscyplinę sportu, często ważniejszą niż igrzyska olimpijskie, czy mistrzostwa świata. Tour de France to także impreza z największą pulą nagród - w 2007 roku łączna ich wysokość wynosiła 3 200 000 euro (z czego 450 000 euro dla zwycięzcy). Od 2005 roku należy do elitarnego cyklu ProTour. Lider wyścigu jedzie w żółtej koszulce (w Giro w koszulce różowej), lider klasyfikacji górskiej w białej koszulce w czerwone grochy (w Giro w koszulce zielonej), lider klasyfikacji punktowej w zielonej koszulce (w Giro w koszulce fioletowej), natomiast prowadzący w klasyfikacji młodzieżowej białej koszulce. Najsłynniejsze podjazdy Tour de France to:
ALPY:
Col de l'Iseran (2770 m) - najwyższa przełęcz na trasie wyścigu i najwyższa przełęcz w Alpach. Stelvio (2758), Col du Galibier (2642 m), Gavia (2629 m), Col d'Izoard (2361 m), Col du Glandon (1924 m), Mont Ventoux (1912 m), L'Alpe d'Huez (1860 m) PIRENEJE: Col d'Aspin (1489 m), Col d'Aubisque (1709 m), Col du Tourmalet (2115 m), Luz Ardiden (1720 m)
Do najtrudniejszych podjazdów zaliczane są: Zoncolan, Martirolo, Stelvio, Hochtor, Madonna del Colletto itp.
- Giro d'Italia (Wyścig dookoła Włoch) drugi z największych wyścigów wieloetapowych. Rozgrywany jest od 1909 roku (najczęściej w ciągu trzech majowych tygodni) na zmiennych trasach na terenie Włoch i krajów przyległych.
- Vuelta a España (Wyścig dookoła Hiszpanii) trzeci z najsłynniejszych wyścigów wieloetapowych. Rozgrywany od 1935 roku. Impreza trwa we wrześniu przez trzy tygodnie i prowadzi po trasach Hiszpanii, jak i krajów ościennych.
- Tour de Suisse (Wyścig dookoła Szwajcarii) uważany za czwarty pod względem znaczenia i prestiżu. Inauguracja miała miejsce w 1933 roku.
- Tour de Pologne (Wyścig Dookoła Polski) wieloetapowy (przeważnie tygodniowy) szosowy wyścig kolarski, organizowany cyklicznie na terenie Polski we wrześniu. Jedna z najstarszych imprez kolarskich na świecie. Od pierwszej edycji w 1928 roku do 1992 roku posiadał status wyścigu amatorskiego, zaś od 1993 roku – po przejęciu organizacji przez Czesława Langa jest w pełni zawodowy. Od 2005 roku należy do elitarnego cyklu ProTour. Całkowita długość trasy TdP oscyluje obecnie w granicach 1200 km, choć w przeszłości bywała znacznie dłuższa, a jej przebieg wiedzie z północy na południe kraju. Od 1999 do 2005 roku wyścig kończyła górska czasówka z metą na Orlinku w Karpaczu. Podczas wyścigu prowadzone są różne klasyfikacje zawodników, najlepszy kolarz w danej kategorii otrzymuje koszulkę jej lidera, w której kontynuuje wyścig na następnym etapie. Te koszulki to: żółta koszulka – jedzie w niej lider czasowej indywidualnej klasyfikacji generalnej. Jest nim zawodnik, którego suma czasów zarejestrowanych na poszczególnych etapach, łącznie ze wszystkimi bonifikatami i karami, jest najmniejsza; zielona koszulka (od 2007 biała) – jedzie w niej najlepszy kolarz w klasyfikacji górskiej (tzw. góral). Podczas etapów górskich na trasie znajdują się premie górskie kilku kategorii, punkty przyznawane są kilku pierwszym kolarzom w zależności od kategorii; różowa koszulka – jedzie w niej najlepszy kolarz w klasyfikacji na najaktywniejszego. W wyścigu przyznawane są punkty za specjalne lotne premie. Na linii premii lotnej trzej pierwsi zawodnicy otrzymują odpowiednio następującą liczbę punktów: 3, 2, 1; granatowa koszulka (do 2005 r. biała) – jedzie w niej najlepszy kolarz w klasyfikacji punktowej. W wyścigu przyznawane są punkty za dojechanie na metę na czołowych pozycjach w etapach, jak i za tzw. lotne premie charakterystyczne dla etapów płaskich. Na mecie każdego z etapów 20 pierwszych zawodników otrzymuje następującą liczbę punktów od 20 do 1 punktów zależnych oczywiście od zajętego miejsca na mecie.
- Paryż-Nicea – stanowi tradycyjne otwarcie europejskiego sezonu kolarskiego i nazywany jest popularnie "Wyścigiem w stronę słońca". Pierwszy wyścig rozpoczął się w 1933 roku.
- Tirreno-Adriático (Turyn-Adriatyk) rozgrywany co roku w marcu i trwający jeden tydzień. Należy do UCI ProTour, wprowadzonej w 2005 roku serii najważniejszych wyścigów kolarskich. Ten mały tour poprowadzony jest w interesującym krajobrazowo terenie włoskiego wybrzeża Adriatyku. Profil trasy jest bardzo zmienny, co daje szanse wykazania się przede wszystkim sprinterom i kolarzom wszechstronnym. Osadził się już na stałe w kolarskim kalendarzu, mimo że odbywa się równolegle z prestiżowym wyścigiem Paryż-Nicea.
- Tour de Romandie wyścig odbywający się na terenie Romandii, francuskojęzycznej części Szwajcarii. Po raz pierwszy impreza ta odbyła się w 1947 roku i odbywa się do dziś na przełomie kwietnia i maja.
- Criterium du Dauphine Libere jest to wymagająca, trwająca około tygodnia (zazwyczaj 8 dni) impreza rozgrywana w pierwszej połowie czerwca, przeważnie na terenach francuskich Alp i Prowansji. Obok prologu, w harmonogramie wyścigu znajduje się również górska czasówka, która należy do trudniejszych odcinków całego wyścigu. Najcięższe etapy wyścigu bardzo często pokrywają się z trasą późniejszego Tour de France. Z reguły więc, najwyżej sklasyfikowani zawodnicy są postrzegani jako potencjalni faworyci w TdF. Najlepszym przykładem takiej sytuacji był Lance Armstrong, który traktował ten wyścig jako ostateczny sprawdzian formy przed Wielką Pętlą. Co ciekawe, pierwszym zwycięzcą wyścigu w 1947 roku był Polak, mieszkający na stałe we Francji, Edward Klabiński.
- Vuelta Ciclista al Pais Vasco (Wyścig dookoła kraju Basków). Wyścig jest rozgrywany w Hiszpanii, w kwietniu każdego roku i od 2005 roku jest częścią kalendarza UCI ProTour. Wyścig Dookoła Kraju Basków został zorganizowany po raz pierwszy w 1924 roku i od 1952 roku odbywa się regularnie. Wyścig jest bardzo wymagający, ponieważ większa część trasy poprowadzona jest przez tereny górskie (przeważnie Pireneje).
- Volta a Catalunya (Wyścig dookoła Katalonii). Jest wyścigiem rozgrywanym w hiszpańskiej Katalonii. Wyścig jest rozgrywany corocznie na przełomie maja i czerwca. Został po raz pierwszy zorganizowany w 1911 roku (trzeci najstarszy wyścig etapowy na świecie) i razem z wyścigiem Dookoła Kraju Basków należy do najważniejszych regionalnych wyścigów kolarskich Hiszpanii.
- Wyścig Pokoju – niegdyś największy amatorski wyścig wieloetapowy – prowadził przez środkowoeuropejskie kraje obozu socjalistycznego (Polska, Czechosłowacja, NRD, ZSRR) Rozgrywany corocznie na początku maja cieszył się ogromną popularnością w społeczeństwach tzw. "demoludów".
Wyścigi jednoetapowe-klasyki
Innym rodzajem zawodów są tzw. wyścigi klasyczne, czyli jednodniowe zawody, które odbywają się albo na trasach tworzących koło (tzw. rundy), które pokonuje się kilka-kilkanaście razy albo na długich (do 400 km) trasach, położonych zwykle w szczególnie atrakcyjnych widokowo i turystycznie miejscach. Zawody te mają jednak zwykle mniejszą rangę od zawodów wieloetapowych. Wyjątkiem są tu tylko rozgrywane corocznie mistrzostwa świata UCI, które odbywają się tradycyjnie na trasie kołowej w formie kryterium ulicznego.
- Tour des Flandres (Wyścig dookoła Flandrii) rozgrywany w północnej Belgii, jeden z najsłynniejszych klasyków, rozgrywany corocznie w kwietniu; nazywany przez miejscowych "Vlaanderens Mooiste" (Flandryjska piękność). Inauguracja miała miejsce w 1913 roku.
- Paris – Roubaix Posiada opinię najtrudniejszego jednodniowego wyścigu na świecie, zwany „Piekłem Północy”, z racji pokonywania odcinków prowadzących po „kocich łbach” (w sumie ponad 50 km na ok. 250 km dystansie) zlokalizowanych w północnej Francji. Do tego wyścigu tworzone są specjalne rowery szosowe wyposażone w mały amortyzator tylny. Zawodnicy przed startem zakładają wzmocnione łańcuchy i koła oraz smarują się specjalnymi maściami chroniącymi przy upadkach. Ostatnie metry wyścigu tradycyjnie rozgrywane są na betonowym torze kolarskim w Roubaix. Rozgrywany corocznie w kwietniu. Inauguracja miała miejsce 19 kwietnia 1896 roku.
- Milano – San Remo (Mediolan – San Remo) włoski „klasyk”, zwany niekiedy „wiosennymi mistrzostwami świata”, ponieważ odbywa się pod koniec marca.
- Fleche Wallonne (Strzała Walońska) Organizowany rokrocznie od 1936 roku w walońskiej części Belgii. Wyścig ten należy do stworzonego w 2005 roku cyklu ProTour. Strzała walońska jest jednym z najważniejszych wiosennych klasyków, pozostaje jednak w cieniu jeszcze bardziej prestiżowego wyścigu Liege-Bastogne-Liege, który odbywa się 4 dni później. Oba wyścigi są razem określane jako "ardeński weekend". W ostatnich latach do tego weekendu zalicza się także wyścig Amstel Gold Race.
- Liege – Bastogne – Liege jest najstarszym rozgrywanym do dziś kolarskim wyścigiem jednodniowym i jest zaliczany do pięciu tzw. Pomników Kolarstwa, do których należą ponadto: Mediolan-San Remo, Tour des Flandres, Paryż-Roubaix i Giro di Lombardia. Ten wiodący przez walońską część Belgii wyścig zorganizowany został po raz pierwszy w 1892 roku. Z powodu górzystego profilu trasy poprowadzonej przez walońskie Ardeny zalicza się do najcięższych klasyków w świecie kolarskim. Trasa co roku nie różni się zbytnio, wprowadzane są jedynie niewielkie zmiany. Przede wszystkim druga połowa tego liczącego ok. 250 km wyścigu, prowadzi przez wiele relatywnie krótkich, ale stromych podjazdów, które często mają rozstrzygający charakter dla całego wyścigu. Najsłynniejszym z nich jest Côte de la Redoute. Meta znajduje się na wzgórzu w Ans, zdominowanej przez Włochów dzielnicy Liège.
- Gendawa – Wevelgem rozgrywany w belgijskiej Flandrii każdej wiosny w kwietniu. Po raz pierwszy wyścig odbył się w 1934 roku i często jest określany jako klasyk sprinterów, jako że meta usytuowana jest na płaskim terenie.
- San Sebastian odbywa się co roku od roku 1981 roku w sierpniu na trasie dookoła miasta San Sebastian w Hiszpanii.
- Amstel Gold Race jeden z największych klasycznych kolarskich wyścigów świata. Rozgrywany najczęściej w kwietniu, w Holandii. Pierwszy Amstel Gold Race miał miejsce w 1966 roku,
- Paris – Tour rozgrywany corocznie w październiku. Inauguracja miała miejsce w 1896 roku. Tradycyjnie kończący sezon zawodowy we Francji.
- Giro di Lombardia jeden z najsłynniejszych klasyków, rozgrywany corocznie w październiku, na zakończenie szosowego sezonu, nazywany ze względu na późną porę roku, w której jest organizowany - "wyścigiem spadających liści". Inauguracja miała miejsce w 1905 roku.
Jazda na czas, w której kolarze startują oddzielnie w określonych odstępach czasowych i mają za zadanie pokonanie trasy w jak najkrótszym czasie. Długość trasy jest różna i może wynieść od kilku do kilku dziesięciu kilometrów. Jest to bardzo wyczerpująca dyscyplina kolarska ponieważ wymaga od zawodników maksymalnego wysiłku na całej trasie przejazdu. Wyścigi na czas są rozgrywane w ramach wyścigów wieloetapowych jako indywidualna lub drużynowa jazda na czas. Jest to także dyscyplina rozgrywana podczas mistrzostw świata.W tej dyscyplinie nie ma przysłowiowego „wożenia się na kole”, liczy się tylko moc kolarza.
Kryteria – to wyścigi organizowane na zamkniętej okrężnej trasie. Na każdym okrążeniu lub na z góry wyznaczonych okrążeniach na finiszu zawodnicy zdobywają punktu za miejsca od pierwszego do trzeciego. Zwycięzcą zostaje ten kolarz, który po przejechaniu wszystkich okrążeń uzbiera największą liczbę punktów.
Zwycięzcy największych wyścigów kolarskich w ostatnich dwóch dekadach
Autor artykułu Daniel (lionheart33)